چرا مرغ تخمش را می خورد
معمولاً خوردن تخم مرغ های گذاشته شده توسط خود مرغ ها در سیستم های صنعتی مرغ تخمگذار در قفس های مکانیزه به دلیل ساختار خاص آنها پیش نمی آید. این معضل بیشتر در گله های مرغ بومی که در مرغدانی یا لانه های بومی نگهداری می شوند یا در سیستم های مرغ تخم گذار بدون قفس رایج است. اخیراً به ویژه در کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی به دلیل ملاحظات مربوط به حقوق حیوانات، سیستم های مرغ تخم گذار در بستر و لانه های تخم گذاری (سیستم های بدون قفس) به شدت در حال رایج شدن هستند که باعث شده به تلفات بیشتر تخم مرغ ها و از جمله معضل خورده شدن تخم ها توسط خود مرغ ها بیشتر توجه شود.
علل خوردن تخم مرغ توسط مرغ چیست؟
معمولاً مصرف تخم های گذاشته شده توسط خود مرغ ها از تخم مرغ های شکسته یا ترک برداشته آغاز می شود که می تواند به یک عادت نامناسب و مضر در گله مرغ ها تبدیل شود. به مرور سایر مرغ ها نیز این عادت را از اولین مرغ های دچار شده به آن یاد گفته و روز به روز از بین بردن این عادت چالش برانگیز در بین مرغ های یک مرغدانی یا مرغداری سخت و سخت تر می شود.
یک موضوع بسیار مهم در این است که خورده شدن تخم مرغ ها توسط خود مرغ ها خود می تواند نشانه ای از وجود یک مشکل حتی جدی در گله باشد که نباید از بررسی و جلوگیری از آن غفلت شود.
دلایل مختلفی برای عارضه تخم مرغ خواری توسط مرغ ها قابل ذکر باشد که معمولاً ناشی از معضلات مدیریت تغذیه و پرورش مرغ ها است و برخی از عمده ترین دلایل که باید از بروز آنها جلوگیری شود شامل موارد زیر است:
- نازکی و ضعف پوسته تخم ها که باعث افزایش بروز تخم های ترک دار یا شکسته می شود و باید به جیره غذایی و مدیریت تغذیه ای مرغ ها برای رفع آن توجه شود.
- عدم درنظرگرفتن فضای کافی برای لانه که معمولاً به ازای هر 4 قطعه مرغ تخم گذار یک فضای استاندارد الزامی در منابع ذکر شده است.
- بستر مناسب برای فضا یا لانه تخم گذاری در نظر گرفته شود که مانند یک بالش برای حفظ تخم ها از ضربه و شکستگی عمل کند.
- تخم های گذاشته شده در فواصل زمانی کوتاه (حداقل 2 تا 3 بار در روز) جمع آوری شود، زیرا هرچه تخم ها بیشتر در لانه بمانند احتمال شکستن و ترک برداشتن و در نتیجه مصرف شدن توسط مرغ ها بالاتر می رود.
- تأمین مقدار کافی و دارای دسترسی آسان از آب تمیز و تازه برای مرغ های تخم گذار حتی نسبت به سایر پرندگان مهم است، زیرا جزو نیازهای اساسی و بسیار مهم مرغ های تخم گذار است. نیاز مرغ های تخم گذار به آب کافی و مناسب آن قدر می تواند بر آنها فشار بیاورد که تخم های خود را صرفاً به دلیل محتوای مایع آنها مصرف کنند.
- جداکردن خروس ها و مرغ های غیر تخم گذار از مرغ های تخم گذار (به خصوص در صورتی که مقصود تولید تخم های نطفه دار نیست) می تواند احتمال بروز عارضه مصرف تخم ها را کاهش دهد.
- داشتن گله ای عاری از بیماری و به ویژه انگل های داخلی و خارجی نیز در کاهش احتمال بروز عارضه مصرف تخم ها توسط مرغ ها مؤثر دانسته شده است.
- اگر به این دلایل توجه نشود و خوردن تخم مرغ ها توسط مرغ ها به طور قابل توجه یا شدیدی در گله رواج یابد می تواند باعث ضرر اقتصادی هنگفتی ناشی از تلفات تخم مرغ های قابل مصرف یا قابل عرضه به بازار شود. همچنین توده چسبنده تخم مرغ های شکسته و خورده شده در داخل لانه و بر روی پرهای مرغ ها نیز می تواند باعث جذب بیشتر جانوران مزاحم و انگل ها به لانه و مرغدانی یا مرغداری شود.
مطالعه بیشتر: دلایل کوچک بودن تخم مرغ چیست؟
راه های جلوگیری از تخم مرغ خواری توسط مرغ
پیش تر از دلایل مهمی که باعث می شود مرغ ها تخم خود را بخورند صحبت کردیم اما چه کارها و اقداماتی باید انجام دهیم که این مشکل برای گله مرغ ها پیش نیاید. از جمله مهم ترین اقدامات در این زمینه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
دسترسی کافی و آسان به جیره خوراکی مناسب
مصرف تخم ها توسط مرغ ها می تواند نشانه بارزی از کمبود یا عدم تعادل مواد مغذی در جیره مرغ ها باشد. تخم مرغ سرشار از پروتئین و سایر مواد مغذی مهم است که پوسته آن نیز منبع غنی مواد معدنی و به خصوص کلسیم است. این مواد مغذی برای سلامت و تخم گذاری در مرغ های تخم گذار ضروری هستند و اگر به حد کافی و به طور مناسب در اختیار آنها قرار نگیرد ممکن است آنها را به مصرف تخم ها جلب کند.
با تولید جیره به طور مناسب فرموله شده برای مرغ های در مرحله تخم گذاری یا خرید دان آماده مخصوص آنها از منابع معتبر می توان اطمینان حاصل نمود که آنها مقادیر کافی از منابع مناسب مواد مغذی مورد نیاز خود مانند پروتئین ها، منابع انرژی و اسیدهای چرب ضروری و مفید و البته مواد معدنی لازم مانند کلسیم و فسفر و... را دریافت نموده اند. جهت تولید خوراک مناسب یا خرید آن از مشاورین مجرب کسب نظر نمود تا فرمول خوراک مناسب در اختیار مرغ های تخم گذار قرار گیرد.
مطالعه بیشتر: 10 خاصیت تخم مرغ برای بدن
-
تامین کلسیم مرغ
تأمین منظم مواد معدنی اصلی ساختار پوسته تخم و به ویژه کلسیم به طوری که همیشه برای مصرف به آسانی در دسترس مرغ ها باشند و بالاترین زیست فراهمی (دسترسی بیولوژیکی) را در دستگاه گوارش آنها داشته باشند بسیار مهم است. همان طور که اشاره شد، اگر کلسیم کافی در خوراک برای مرغ ها تأمین نشود، احتمال اینکه برای برطرف کردن این کمبود به سراغ تخم های گذاشته شده بروند، بسیار افزایش می یابد.
دریافت کلسیم ناکافی می تواند از طریق نازک تر شدن یا نرم شدن پوسته تخم های تولید شده نیز باعث افزایش احتمال ترک برداشتن، شکستگی و بیرون ریختن محتویات تخم مرغ ها شود که خود می تواند حتی سالم ترین مرغ های بدون کمبود تغذیه ای را برای بررسی و نوک زدن به تخم ها کنجکاو کند. این کنجکاوی و رفتن به سمت نوک زدن تخم ها و مزه مزه کردن محتویات آنها نیز می تواند احتمال عادت کردن به مصرف تخم ها را بسیار بالاتر ببرد.
البته عواملی مانند تنش گرمایی نیز در نازکی پوسته تخم ها دخیل هستند؛ بنابراین کاهش و کنترل استرس گرمایی در مرغداری از اهمیت بالایی برخوردار است.
مطالعه بیشتر: 5 ترفند طلایی جهت افزایش جوجه کشی در مرغداری
-
تنظیم نور محیط لانه
مرغ ها معمولاً و به طور غریزی برای تخم گذاری به داخل لانه یا باکس تعبیه شده برای تخم گذاری می روند و می توان با نصب پرده ها یا دریچه های مناسب که در عین راحتی در رفت و آمد باعث تاریک شدن فضای داخل لانه تخم گذاری شوند استفاده نمود تا احتمال دیدن و نوک زدن به تخم ها کاهش یابد. البته وقتی که برای اولین بار نصب می شوند می توان تا حدی این پرده ها یا دریچه ها را باز نگه داشت تا مرغ ها به عبور از آنها برای رفتن به داخل لانه تخم گذاری عادت کنند.
در برخی منابع آمده است که در سیستم های مرغ تخم گذار غیر قفسی (سیستم های بدون باتری کیج/Battery Cage) که تخم ها بلافاصله بعد از گذاشته شدن توسط شیب کف قفس و نوار جمع آوری تخم ها در بیرون قفس از دسترس مرغ ها خارج نمی شوند، استفاده از پرده ها یا دریچه های تاریک کننده داخل لانه تخم گذاری به نوعی به عنوان مؤثرترین راهکار کاهش مصرف تخم ها توسط مرغ ها شناخته شده است.
مطالعه بیشتر: بهترین جیره برای تغذیه مرغ
-
استفاده از لانه با ابعاد و بستر مناسب
مرغ ها معمولاً در زمان بیرون آمدن تخم (تخم گذاشتن) اصطلاحاً کمی چمباتمه می زنند که باعث می شود تا تخم از ارتفاعی هر چند اندک به روی بستر سقوط کند. اگر بستر (معمولاً رول بستر مرغداری و سایر مواد مشابه) لانه تخم گذاری سفت یا دارای پستی بلندی های بدون پوشش باشد (اصطلاحاً بستر ضربه گیری مناسبی نداشته باشد) احتمال شکستن و ترک برداشتن تخم بالاتر می رود. اگر مرغ ها در سیستم تخم گذار درون قفس با کف مناسب و دارای شیب مناسب جهت سرخوردن تخم به ردیف جمع آوری تخم در بیرون از قفس نباشند (اصطلاحاً قفس باتری یا باتری کِیج) و لانه تخم گذاری یا بستر عادی داشته باشند، حتماً باید به پوشاندن کف لانه تخم گذاری با مواد دارای نرمی و ضربه گیری مناسب توجه شود.
مطالعه بیشتر: افزایش وزن مرغ
-
به موقع به مرغ ها غذا بدهید
همان طور که تأمین فرمول مناسب و دارای بالانس یا تعادل کافی مواد مغذی و دسترسی آسان به مقادیر کافی از خوراک جهت جلوگیری از رفتن مرغ ها به سمت مصرف تخم های گذاشته شده بسیار مهم است، رعایت فواصل زمانی کافی بین وعده های خوراک نیز بسیار مهم است. اگر فواصل زمانی بین دان دادن به مرغ ها بیش از حد افزایش یابد و منجر به گرسنگی شود، خود می تواند باعث بالاتر رفتن ریسک نوک زدن به تخم ها ناشی از گرسنگی شود.
مطالعه بیشتر: ضریب تبدیل خوراک چیست؟
-
تخم ها را سریعاً جمع کنید
همان طور که اشاره شده، جمع آوری تخم ها در سریع ترین زمان ممکن می تواند به کاهش احتمال رفتن مرغ ها به سراغ تخم مرغ ها کمک کند. می توان با توجه به سایر کارهای روزانه خود برنامه ای برای بازدید لانه ها و جمع آوری تخم های گذاشته شده در چند نوبت در روز (حداقل 2 تا 3 بار در روز) برای خود داشت. به ویژه اگر سابقه نوک زدن و مصرف تخم ها وجود دارد، باید به جمع آوری تخم ها در حداکثر دفعات ممکن در طول روز توجه ویژه نمود.
به این نکته نیز باید توجه شود که کاهش دفعات جمع آوری تخم ها و انباشته شدن تخم ها در کنار یا روی همدیگر می تواند احتمال ضربه خوردن و شکستن تخم ها را افزایش دهد که خود باعث جلب توجه و کنجکاوی مرغ ها نسبت به مواد نشتی یا محتویات رها شده از تخم ها شود. می توان با انجام بازدیدهای مداوم از گله خود در اوایل تا اواسط دوره تخم گذاری یا اخذ مشورت از افراد مجرب زمان اتمام تخم گذاری روزانه اکثر غالب مرغ ها را تخمین زد (به عنوان مثال حداکثر تا 10 صبح) و اکثر زمان های جمع آوری تخم ها را در بازه ای بین مدتی قبل تا مدتی بعد از این زمان برنامه ریزی نمود.
-
از سیستم در قفس استفاده کنید یا فضا و سرگرمی کافی برای مرغ ها فراهم نمایید
همان طور که گفته شد، بهترین سیستم مرغ تخم گذار برای جلوگیری از مصرف تخم ها توسط مرغ ها سیستم قفس های مرغ تخم گذار (باتری کیج/ Battery Cage) است. اما اگر به دلایلی مانند رعایت بهتر حقوق حیوانات و کاهش فشار تولید بر آنها یا کاهش استرس از تجهیزات مرغداری باز یا روی بستر همراه با لانه های تخم گذاری استفاده می شود، این سیستم باعث افزایش ناگزیر تخم مرغ های کثیف یا شکسته می شود اما می توان با سرگرم نگه داشتن گله با ایجاد فضای کافی و باز برای چرخیدن و آویزان کردن خوراکی ها یا تشویقی های مناسب در نقاط مختلف محل نگهداری مرغ ها و سایر راهکارهای مشغول کننده آنها از بی حوصلگی و نوک زدن به تخم ها برای مشغول کردن خود در مرغ ها جلوگیری کرد.
جمع بندی
با توجه به آنچه تا کنون گفته شد، مرغدارانی که به تولید تخم مرغ در سیستم پرورش در بستر و خارج از سیستم های طبقات قفس های مرغ تخم گذار اشتغال دارند، باید به تجهیزات و آموزش های لازم جهت به حداقل رساندن تخم مرغ های شکسته،ترک دار، نرم یا کثیف مجهز شوند.
می توان از سامانه جامعی مانند مرغابی (اپلیکیشن و وب سایت مرغابی) جهت بررسی و مقایسه این تجهیزات سخت افزاری یا خدمات نرم افزاری به سهولت و در هر زمان و مکانی بهره برد تا بهترین عملکرد و راندمان تولید در سیستم مرغ تخم گذار خارج از قفس یا سیستم بومی و پرورش در منزل حاصل شود.
