۶ رکن اساسی آماده سازی سالن پرورش جهت ورود جوجه های یکروزه و اهمیت روزهای اول پرورش

امروزه اکثر متخصصین پرورش طیور بر این موضوع اتفاق نظر دارند که هفته اول پرورش و به ویژه ۳ تا ۴ روز اول پرورش، نقش بی بدیلی در عملکرد نهایی کل دوره پرورش و تولید طیور دارند. تحقیقات نشان داده که سلول های ماهواره ای (Satellite cells)، به عنوان پیش ساز اولیه سلول های بافت عضلانی، تنها در سه تا چهار روز اول رشد و تکثیر مؤثر دارند که خود به تنهایی نقش حیاتی این روزها را در رشد عضلانی جوجه ها نشان می دهد. همچنین، تحقیقات نشان داده که سه هفته اول پرورش و بخصوص هفته اول، نقش اساسی در رشد و توسعه اندام حیاتی و سیستم ایمنی پرندگان دارد؛ بنابراین، آماده سازی سالن جهت ورود جوجه ها در شروع پرورش، نقش حیاتی در موفقیت کل دوره دارد. آمادگی سالن پرورش برای جوجه ها از چند روز قبل از ورود آنها آغاز شده و حتی اگر نقش مهم ضدعفونی سالن در بین دوره های پرورش را هم در نظر بگیریم از پایان دوره پرورش قبلی آغاز می شود.

همه تدابیر اتخاذ شده پیش از آغاز و در طول دوره پرورش سه هدف اساسی را دنبال می کند:

• سریع ترین رشد ممکن در هماهنگی با حفظ سلامت گله و کنترل تلفات در سطح استاندارد که گله را در طی مدت تعیین شده در کاتالوگ هر سویه (راس، کاب و آ-پلاس و ...) که حدود ۵ تا ۶ هفته است به وزن نهایی هدف برای ارسال به کشتارگاه برساند

• حفظ یکنواختی یا یونیفُرمیتی (Uniformity) گله از ابتدا تا پایان دوره که یک اصل اساسی مدیریت موفق گله است و به معنای یکسان بودن وزن و جثه تمام گله با یک دامنه نوسان بسیار محدود و استاندارد است

• حفظ تلفات در یک سطح استاندارد که در اصل اول به آن اشاره شد، خود یک اصل اساسی تحت عنوان ماندگاری در گله (Livability) را شامل می شود که نباید از یک سطح استاندارد برای هر سویه تجاری مرغ گوشتی تجاوز نماید

بنابراین، هدف از آماده سازی فارم پرورش برای ورود جوجه های یک روزه، زمینه سازی برای تأمین اهداف فوق از همان روز اول پرورش است. یک مثال مهم از اهمیت آغاز آماده سازی سالن از چند روز قبل از ورود جوجه ها (به ویژه در فصول سرد یا گرم سال)، آماده سازی سیستم تهویه و تنظیم دمای سالن است. تعداد کثیری از متخصصین بر این نظر هستند که حداقل از ۴۸ ساعت قبل از ورود جوجه ها به سالن باید سیستم تهویه سالن چک شده و شروع به کار نماید. در واقع باید از ۲۴ ساعت قبل از ورود جوجه ها به سالن، دمای فضای سالن و بستر جوجه ها در شرایط مناسب برای ورود جوجه ها به سالن قرار گرفته باشد.

وقتی این موضوع در نظر گرفته شود که از لحظه خروج از تخم تا ورود به سالن پرورش، جوجه ها حداقل چند ساعت را در شرایط مناسب از نظر آسایش و دسترسی مناسب به آب و خوراک به سر نبرده اند، اهمیت این تدابیر دوچندان می شود. در طول این ساعات جوجه ها درگیر خروج از سیستم جوجه کشی، آماده سازی برای انتقال و حمل و نقل به سالن بوده اند (به مطلب ضروریات حمل و نقل جهت حفظ کیفیت جوجه یکروزه مراجعه شود). حتی امروزه به دلیل همین موضوع تمرکز برخی تحقیقات بر ایجاد سیستمی جهت خروج جوجه ها از تخم در خود سالن پرورش قرار گرفته است که هنوز به مرحله کاربردی شدن نرسیده است.

آماده سازی سالن جهت ورود جوجه های یکروزه به آن، ۴ رکن اساسی را در بر می گیرد:

1. دقت در آماده سازی سالن در بین دوره های پرورش

   ضدعفونی و نظافت سالن، تجهیزات سالن و سایر وسایل و تجهیزات مرتبط با سالن در بین دو دوره پرورش، از این جهت بسیار مهم است که یک عامل کلیدی و حیاتی در جلوگیری از انتقال آلودگی های احتمالی قبلی به دوره جدید است. به خصوص در اوایل پرورش که هنوز سیستم ایمنی جوجه ها در حال شکل گیری است و هر نوع تنشی می تواند به طور غیر قابل جبرانی کل دوره را تحت تأثیر قرار دهد، هرگونه نقص در ضدعفونی و بهداشت سالن می تواند بسیار مهم باشد.

   هدف اصلی از انجام این تدابیر، کاهش حداکثری یا به صفر رساندن هرگونه میکروارگانیزم است. به طوری که، در نمونه های اخذ شده از محل تقاطع دیوارها و کف سالن، آبخوری ها، دان خوری ها، فن ها و... باکتری های سالمونلا مشاهده نشود و سایر باکتری های مضر مانند انتروباکتری ها در سطح میزان اعلام شده توسط دامپزشک باشد. باید نظافت و ضدعفونی سالن به گونه ای انجام شود که قبل از ورود جوجه ها، سالن و تجهیزات آن خشک و بدون مانده ای از مواد ضدعفونی کننده باشد. در همین راستا، خطوط آبخوری ها باید قبل از ورود جوجه ها شستشو شود و خشک شود تا از عدم باقی ماندن مواد ضدعفونی کننده در سیستم آبخوری ها اطمینان حاصل شود. اصولاً باید برنامه ضدعفونی قبل از آغاز دوره پرورش، به درستی برنامه ریزی و انجام شده باشد تا با اجتناب از عجله و آشفتگی، همه چیز قبل از ورود جوجه ها آماده باشد.

2. سیستم تهویه و تنظیم دمای سالن

   همان طور که گفته شد، به دلیل حصول اطمینان از تأمین دمای مناسب برای جوجه ها به طور یکنواخت در تمام فضای سالن و سطح بستر سالن، شروع بکار، چک و تنظیم سیستم تهویه از ۴۸ ساعت قبل از ورود جوجه ها مورد توصیه قرار گرفته است. زیرا در ۲۴ ساعت قبل از ورود آنها همه چیز بایستی آماده و در حال کار به شکل درست و مناسب خود باشد. یک دلیل اهمیت این موضوع به عدم توان کافی جوجه ها در روزهای اولیه زندگی جهت حفظ دمای بدن خود باز می گردد که به مرور این توانایی در آنها تکامل می یابد.

   دمای مناسب بستر و فضای سالن در سنین مختلف پرورش، به طور اختصاصی برای هر نژاد یا سویه مرغ گوشتی و مرغ تخم گذار در کتابچه راهنمای همان سویه یا نژاد آمده است. به عنوان مثال، برای جوجه های یکروزه سویه راس ۳۰۸ دمای متوسط سالن بین ۳۲ تا ۳۵ درجه سانتیگراد عنوان شده است که البته با اخذ مشورت از مشاور متخصص می توان دما را به طور دقیق تر جهت هر منطقه و شرایط اختصاصی هر سالن تنظیم نمود.

3. آماده سازی بستر

   یک الزام اساسی جهت ایجاد شرایط بهینه برای آسایش و عملکرد حداکثری جوجه ها، آماده سازی بستر برای آنها است. در هر منطقه از مواد در دسترس و مناسب برای همان منطقه جهت بستر طیور استفاده می شود. به عنوان مثال در ایران خرده چوب و تراشه چوب به عنوان بستر رایج است که به دلایلی مانند ایجاد ضایعات کف پا و احتمال آسیب ناشی از مصرف آن توسط جوجه ها، امروزه بیشتر به سمت پوشاندن پوشال در چند روز اول با رول کاغذ رفته است.

   در منابع مختلف، عمق مناسب بستر جهت حفظ خشکی بستر و آسایش جوجه ها، حدود ۵ تا ۱۰ سانتیمتر عنوان شده است. توصیه شده که بازدید روزانه (به ویژه در مکان های نزدیک آبخوری ها) از بستر صورت گرفته و در نقاط دارای بستر آلوده یا خیس، تعویض با بستر تازه انجام شود. همچنین، توصیه شده که مواد مورداستفاده در بستر از جهت وجود بوی خاص یا قوی در آنها نیز مورد بررسی قرار گیرد. زیرا می تواند در طولانی مدت، سلامت و آسایش جوجه ها را به مخاطره اندازد.

4. تنظیم نور سالن

   در کنار اهمیتی که تنظیم نوری سالن و اعمال برنامه نوری مناسب در سالن برای حفظ سلامت و عملکرد گله در سنین بالاتر و جلوگیری از معضلاتی مانند عارضه آسیت دارد، این مهم یکی از ارکان اساسی آماده سازی سالن جهت ورود جوجه های یکروزه نیز است. در برخی منابع یک لامپ ۴۰ وات را جهت روشنایی مناسب حدود ۵/۹ مترمربع از فضای سالن برای جوجه های یکروزه کافی دانسته اند. اما با توجه به امکانات سالن، نوع لامپ های مورداستفاده و سایر شرایط مختص به هر سالن، میزان شدت نور کافی قابل توصیه دقیق تر توسط مشاورین متخصص است.

   تعداد ساعات روشنایی سالن برای جوجه های یکروزه نیز در منابع بین ۱۸ تا ۲۲ ساعت در هفته اول پیشنهاد شده که تا ۱۶ ساعت در طی دوره رشد کاهش می یابد و بر اساس چارت پیشنهادی در کاتالوگ هر سویه یا نژاد قابل تنظیم دقیق تر است. اما در این مورد نیز باید قبل از ورود جوجه ها به سالن تمام بازرسی ها، تعمیرات و تنظیمات لازمه صورت گرفته و روشنایی لازم در سالن برقرار باشد.

5. آماده سازی سیستم دانخوری و آبخوری

   اصل اساسی در تنظیم و استقرار سیستم دانخوری ها و آبخوری ها، ایجاد حداکثر سهولت و تشویق جوجه ها به مصرف دان و آب است. به همین جهت، در منابع برای هر جوجه ۱۰ سانتیمتر فضای خطی یا طولی مصرف دان و دو عدد ظرف آبخوری مناسب به ازای هر ۲۵ قطعه جوجه پیشنهاد شده است که انتخاب نوع ظرف نیز با توجه به جثه و قد جوجه ها و ترغیب آن ها به مصرف دان و آب اهمیت خاص خود را دارد. به عنوان مثال، می توان از سینی های دان پلاستیکی کم ارتفاع برای جوجه های یکروزه استفاده نمود و یا حتی در صورت عدم دسترسی، از مقوای تمیز به عنوان ظرف دان بر روی رول کاغذ پوشاننده پوشال بستر به عنوان ظرف دان یکی دو روز اول استفاده نمود.

   بازدید مداوم از میزان و نحوه مصرف دان توسط جوجه ها در کنار اخذ مشورت از مشاور متخصص جهت سنجش سهولت مصرف دان و آب در جوجه ها و تشخیص زمان تغییر سیستم مصرف دان و آب روزهای اول به سیستم دانخوری و آبخوری اختصاصی خود سالن بسیار کمک کننده است.

   ظروف حاوی دان و آب تمیز، از ۲۴ ساعت قبل از ورود جوجه ها قابل استقرار در سالن است. ولی دقت شود که ظروف آب در معرض مستقیم دستگاه های حرارتی و مادر مصنوعی در سالن نباشد تا دمای آن به حدی بالا نرود که میل جوجه ها به مصرف آن کاهش یابد.

   نکته بسیار مهمی که نباید از آن غافل شد، آشنا نمودن جوجه ها با آب و غذا در بدو ورود به سالن است. اگر جوجه ها در موقع ورود به سالن حتی فقط چند ساعت در مصرف دان و آب تعلل نمایند، می تواند باعث دهیدراته شدن (کاهش آب بدن به میزان مخاطره آمیز) و ضعیف شدن آن ها شود. این رخداد می تواند خود باعث عقب ماندن غیر قابل جبران آن ها از رشد شود و عملکرد کل دوره پرورش را از همین زمان دچار نقصان و ضرر نماید.

   یکی از راه های مؤثر که جهت معرفی دان و آب به جوجه ها پیشنهاد شده به این شکل است که در نقاط مختلف سالن به آرام چند جوجه را گرفته و منقار آن ها را به آب داخل آبخوری زده تا کمی منقار خیس شود یا کمی به دان داخل ظرف دان خوری نزدیک نموده تا به آن نوک بزنند. این جوجه ها هم خود به مصرف دان و آب بهتر ترغیب می شوند و هم موردتوجه و تقلید سایر جوجه ها قرار می گیرند.

   بعد از اتخاذ این تدابیر می توان از بازدید مداوم سالن و یا لمس چینه دان جهت حصول اطمینان از مصرف دان و آب توسط گله جوجه های یکروزه و کم سن بهره برد. اگر لمس چینه دان نشان داد که چینه دان خالی است یا فقط دان و یا آب مصرف شده است، با کمک مشاور گله عیب یابی و رفع عیب صورت گیرد. سپس، لمس چینه دان، رصد مصرف دان و آب در فضای سالن و محاسبه دان و آب مصرفی نسبت به تعداد جوجه داخل سالن صورت گیرد تا از مناسب بودن مصرف آب و دان در سالن به ازای هر قطعه و به ازای کل گله اطمینان کافی حاصل شود. هم در طی آماده سازی ها و هم در صورت وجود هر نقطه عدم اطمینان یا مورد پرسش از مشاور متخصص و مجرب کسب نظر گردد.

   بالانس مناسب جیره آغازین یا استارتر و میکس نمودن درست خوراک جهت پخش یکنواخت و مناسب اجزای خوراک در آن نیز یک عامل حیاتی و سرنوشت ساز برای جوجه های یکروزه است. با توجه به میزان دام قابل مصرف توسط جوجه های یکروزه با آن جثه فوق العاده کوچک که بسیار میزان کمی است، باید تمام مواد مغذی مورد نیاز در همین میزان اندک تأمین شود که اهمیت ویژه بالانس مناسب جیره و میکس مناسب دان را برای جوجه های یکروزه و کم سن نشان می دهد.

6. 

   کنترل کیفیت جوجه یکروزه

   شاید آنچه قبل از رعایت همه این اصول تعیین کننده باشد، دقت در انتخاب و خرید جوجه یکروزه باشد. جبران عقب ماندگی جوجه های یکروزه دارای کیفیت پایین، عملاً بسیار سخت است. ممکن است کیفیت جوجه ها مناسب باشد اما به دلیل مدت طولانی زمان از تخم در آمدن تا پا گذاشتن روی بستر سالن پرورش (به دلایل مختلف مانند آماده سازی طولانی و انتظار بلند مدت برای بارگیری از مبدأ مراکز تولید جوجه یکروزه یا مسافت طولانی بین این مراکز و فارم پرورش و ...)، به طور قابل توجهی ضعیف و دهیدراته شده باشند. در منابع مختلف بیان شده که اگر طی مسافت انتقال جوجه ها از نظر زمانی بیشتر از ۱۰ ساعت زمان ببرد، خطر دهیدراته و ضعیف شدن جوجه ها بالا است.

   جهت کنترل کیفیت جوجه ها، ابتدا از جعبه های مختلف حاوی جوجه های یکروزه ارسال شده به فارم به طور تصادفی جوجه برداشته شود و سعی شود تا ۵ درصد از جوجه های دریافت شده وزن شوند. وزن ها هم از نظر همخوانی با وزن استاندارد جوجه یکروزه هر سویه تجاری و هم از نظر یکنواختی (یکسان بودن یا نزدیکی قابل قبول وزن ها به یکدیگر) بررسی شود. اگر در روز اول ورود گله به سالن، اختلاف وزن حدود ۲۰ درصد و بالاتر وجود داشته باشد، می تواند تأثیرات منفی قابل توجه و غیر قابل جبرانی بر گله داشته باشد. همچنین، جوجه های موجود در حداقل ۵ جعبه را شمارش نمایید تا تعداد جوجه های دریافت شده تا حدی مشخص شود. اگر تعداد واقعی دریافت شده با تعداد سفارش داده شده تفاوت معنی داری داشته باشد می تواند بعداً در برآورد داده های گله مانند مصرف دان و آب و مدیریت گله مشکل زا شود.

   موارد زیر نیز از نظر کیفیت جوجه ها بررسی شود:

   • یک جوجه روی بستر به پشت خوابیده قرار گیرد، در عرض سه ثانیه باید برگردد و بایستد
   • چشم ها باید تمیز، باز و درخشان باشد و کدر یا بی حال و بسته نباشد
   • ناف باید تمیز باشد و اثر باقیمانده زرده یا بازشدگی نداشته باشد
   • پاها دارای رنگ عادی و بدون تورم باشد و نسبت به گونه یا صورت انسان دمای متفاوتی حس نشود.
   • نوک جوجه ها دارای سوراخ های تمیز و عادی که لکه های قرمز یا هر ناهنجاری دیگری روی آن مشاهده نشود
   • شکم سفت نباشد و حالت نسبتاً نرم داشته باشد
   • مخرج جوجه ها خشک باشد و مرطوب و چسبنده نباشد

   این موارد را می توان در دفعه اول با کمک یک متخصص یا فرد با تجربه یا دامپزشک بررسی نمود تا در ذهن به درستی جا بیفتد و در دفعه های بعدی به راحتی قابل بررسی باشد.

آنچه که در تمام موارد بالا مکرراً مورد تأکید قرار گرفت، اهمیت ارتباط مداوم و مؤثر با مشاور متخصص در تمام مدت دوره پرورش و حتی قبل از شروع دوره پرورش است. وب سایت و اپلیکیشن مرغابی در کنار تأمین محصولات دارای بهترین مواد اولیه، فرمول بهینه و میکس مناسب، خدمات پشتیبانی مؤثر و مداوم را به وسیله متخصصین مجرب بخش پشتیبانی فنی خود در اختیار فعالین عرصه پرورش طیور قرار می دهد تا از موفقیت نهایی دوره پرورش اطمینان کافی حاصل شود.