اردک های تخمگذار
در دنیای متنوع طیور، اردک ها محبوبیت زیادی دارند و بسیاری از افراد از آن ها برای تولید تخم استفاده می کنند. این پرنده های زیبا و پر جنب و جوش با پتانسیل بالا در تولید تخم های با کیفیت، به عنوان یک منبع عظیم پروتئین نظر بسیاری از پرورش دهندگان را جلب کرده است تا بتوانند به درآمد نسبتا بالایی از این راه برسند. نژادهای مختلف اردک تخمگذار، هرکدام ویژگی ها و مزایای خاص خود را دارند که در این مقاله به بررسی جزئیات هرکدام میپردازیم. در ادامه این مقاله با ما همراه باشید که در دنیای نژادهای اردک تخمگذار گام برداریم تا بتوانیم بهترین نتیجه مطلوب را دریافت کنیم.
پرورش اردک تخمگذار
پرورش اردک ها برای تولید تخم خوراکی پیشینه ای به اندازه تمدن و یک جانشینی در تاریخ بشریت دارد و حتی قدمت استفاده بشر از تخم پرندگان به عنوان ماده خوراکی به تمام طول تاریخ بشر از زمان غارنشینی تا کنون باز می گردد. تخم اردک از نظر ارزش غذایی یک ماده خوراکی شاخص است که سایر مواد دیگر در برخی منابع از نظر کیفیت با آن مقایسه می شوند.
امروزه تولید و عرضه تخم مرغ سطح جهان با گردش مالی بسیار بالا است و تخم سایر ماکیان مانند اردک نیز جایگاه خود را در تجارت جهانی منابع پروتئین دامی و طیوری دارند. طبق آخرین آمار معتبر که در سطح جهانی منتشر شده است، تعداد اردک تخم گذار ثبت شده در جهان در حال افزایش است و کل تعداد اردک تخم گذار به حدود 54/6 میلیون قطعه در سراسر دنیا رسیده است.
تخمین زده شده که نیمی از این تعداد در مزارع تجاری و صنعتی و نیمی دیگر در مزارع بومی و سنتی در حال پرورش هستند. همچنین بیان شده است که کشور چین به عنوان بزرگترین و قدیمی ترین تولیدکننده تخم ماکیان در جهان (حدود 9/4 میلیون تن در سال)، بزرگترین تولیدکننده تخم اردک نیز در سطح جهان است. تخم اردک به دلیل اندازه بزرگ تر و طعم و رنگ قوی تر، طرفداران پروپاقرص خود را در سراسر جهان دارد. اما همه نژادها از نظر تخم های تولید شده توسط آن ها مشابه نیستند. به همین دلیل است که برای انتخاب یک نژاد برای تولید تخم، ابتدا شناخت نژادهای مناسب برای این منظور را باید مدنظر قرار داد.
-
نژاد کمپبل (Campbell Duck)
نژاد کمپبل از انگلستان ریشه گرفته است و در سه نوع تیپ رنگی شامل خاکی، تیره و سفید یافت می شود. تیپ خاکی این نژاد بسیار فراوان و رایج است که رنگ بدن متمایل به رنگ خاکی و سری به رنگ سبز تیره دارد. نقطه تمایز آن با اردک وحشی که سری سبزرنگ دارد در عدم وجود حلقه سفید دور گردن است.
این نژاد یکی از بهترین نژادهای اردک برای تولید تخم است که می تواند تا 340 تخم در سال بگذارد. نژاد کمپبل با وجود تولید بالایی که دارد، بسیار مقاوم در جهان شناخته شده که می توان آن را تقریباً در هر محیطی نگه داشت اما فراهم کردن شرایط مناسبی مانند یک محیط آرام و دارای فضای کافی می تواند به بهبود تولید و عمر اقتصادی این نژاد کمک کند.
-
نژاد آنکنا (Ancona Duck)
نژاد آنکُنا که به طور متوسط تا 240 تخم را در سال تولید می کند، به عنوان یکی از بهترین نژادهای اردک جهت تولید تخم می شناسند. رنگ پوشش این نژاد که از انگلستان و آمریکای شمالی ریشه گرفته است، ترکیبی نامنظم از سیاه و سفید را با الگوهای مختلف شامل می شود. البته پرهای دارای رنگ شکلاتی و متمایل به آبی نیز در این نژاد قابل مشاهده است.
نژاد آنکُنا جزو نژادهای متوسط اندازه با وزن تا حدود 3 کیلوگرم به حساب می آید. این نژاد یک ویژگی جذاب دارد که آن هم توان تولید تخم به رنگ های مختلف مانند سفید، کرم و متمایل به آبی و سبز است. این نژاد نیاز به فضای مناسبی جهت گشت و گذار دارد و از نظر تولید گوشت هم مناسب ارزیابی شده است که آن را به نژادهای دومنظوره نزدیک کرده است.
-
نژاد رانر (Runner Duck)
ممکن است کارتون میگ میگ را در زمان کودکی مشاهده کرده باشید که یک پرنده از چنگال های گرگ فرار می کند در حالی که گرگ داستان همواره با کلک های فراوان باز هم موفق به گرفتن آن نمی شود. جالب است که بدانید مشخصات ظاهری آن پرنده بسیار شبیه به نژاد اردک رانر است. از این تشابه شاید بتوان نتیجه گرفت آن پرنده در واقع اردکی از نژاد رانر است که نام کاراکتر آن هم (road runner) از همین موضوع الهام گرفته است.
این نژاد که با نام رانر هندی هم شناخته می شود، در منابع ریشه آن به هندوستان نسبت داده شده است و به خاطر استایل خاص آن می شناسند. اردک های نژاد رانر دارای گردن بلند و باریک و سر اصطلاحاً گوه ای با گرزی شکل هستند که چشم ها تقریباً در بالای سر واقع شده اند. بدن این نژاد کشیده و باریک است. آنها مثل پنگوئن تقریباً به شکل راست ایستاده و توان دویدن بالایی دارند که متمایز از سبک راه رفتن اکثر نژادهای اردک است. این موضوع باعث شده که پرورش این نژاد بیشتر به افرادی زمین بزرگ و پر حشره ای دارند توصیه شود تا این نژاد فرز و چابک علاوه بر گردش طولانی مدت در اطراف، بخش زیادی از حشرات و آفات موجود در محیط شکار کند.
از این طریق علاوه بر کمک به کنترل جمعیت آفات (به خصوص در شالیزارهای کوچک) بخش بزرگی از نیازهای تغذیه ای خود را بدون وابستگی به تغذیه دستی تأمین می کند. البته این نژاد با اینکه در بین اردک ها دونده خوبی است اما بر خلاف برخی نژادهای اردک اهلی مانند نژاد موسکوی دارای توان پرواز نیست.
یک ویژگی این نژاد که باید موردتوجه قرار گیرد و می تواند منجر به سختی در پرورش این نژاد جهت تولید تخم شود، این است که تخم گذاری ممکن است در هرجایی غیر از داخل لانه رخ دهد. برای کاهش بروز این مشکل می توان در ساعات تاریکی آن ها را در داخل لانه نگه داشت. با وجود این معضل، نژاد رانر یا دونده دارای توان تولید تخم بالایی است که تا 350 تخم در سال تخمین زده شده است. البته تعداد تخم تولیدی سالانه آن از نژادی مانند نژاد کمپبل کمتر است و اندازه تخم های آن کمی کوچکتر از سایر نژادهای اردک و تقریباً هم اندازه با تخم مرغ است.
-
نژاد باف یا بافز (Buffs Duck)
اردک های نژاد باف یا اُرپینگتون (Orpington) را در برخی منابع یک نژاد دومنظوره (تخم و گوشت) نیز دانسته اند که گرچه به اندازه نژاد کمپبل یا رانر توان تولید تخم ندارد اما همچنان با تولید حدود 200 تخم یا بیشتر در سال یک نژاد بسیار خوب برای تولید تخم است.
این نژاد نیز از انگلستان به سایر نقاط جهان رفته است و ویژگی شاخص ظاهری آن تیپ رنگی چرمی روشن یا بوفالویی روشن است که باعث شده تا نژاد باف (buff) یا بوفالویی یا چرمی نام بگیرد. این نژاد جزو نژادهای متوسط جثه اردک شناخته شده است که معمولاً وزنی بین 2/3 تا 7/3 کیلوگرم دارند.
بدن اردک های نژاد بافز پهن و فراخ است و با سری بیضی شکل و منقاری با طول متوسط همراه است. یکی از ویژگی های ظاهری شاخص دیگر در این نژاد داشتن گردن خمیده زیبا عنوان شده است و توان استفاده از طیف گسترده ای از حشرات، لارو حشرات، بی مهرگان آبزی، دانه ها و غلات و گیاهان آبزی را به عنوان خوراک دارد.
-
نژاد هارلکین ولزی (Welsh Harlequin Duck)
همان طور که از نام آن پیداست، این نژاد از کشور ولز در بریتانیا ریشه گرفته است که با وجود توان تولید تخم عالی (حدود 300 تخم در سال)، متأسفانه یک نژاد بسیار کمیاب و حتی در معرض انقراض قلمداد شده است؛ البته در سال های اخیر به دلیل مزایایی که دارد، پرورش آن در سطح جهان رو به گسترش است.
این نژاد یک نژاد سبک وزن است که بین 2 تا 5/2 کیلو وزن دارد و با این وجود حتی تولید گوشت خوبی نیز دارد. رنگ پوشش آن ها عموماً الگویی متنوع و حتی شبیه به مرغابی های وحشی دارد که بر روی پس زمینه ای عمدتاً به رنگ روشن و سفید قرار دارد. در منابع نقطه تمایز آن با سایر نژادها را در نگهداری آسان آن دانسته اند که به بزرگ کردن بسیار خوب جوجه ها توسط مادر، خلق و خوی آرام و کمک بزرگ آن ها با مصرف حشرات و آفات به مزرعه در کنار تأمین بخش بزرگی از نیاز غذایی خود با این کار بر می گردد.
-
نژاد زاغی یا مَگ پای (Magpie Duck)
این نژاد سبک وزن به خاطر الگوی رنگ سیاه و سفید مشابه با زاغ اروپایی به این نام شناخته شده است که به دلیل توان تولید بالای تخم های درشت در سطح دنیا مشهور شده است. برآورد شده که این نژاد در عین اینکه تخم های نسبتاً درشتی تولید می کند، توان تولید تا نزدیک به 300 تخم در سال را دارد. رنگ تخم های تولیدی می تواند از سفید تا کرم و متمایل به سبز و آبی متغیر باشد.
این نژاد در مقایسه با سایر نژادها یک نژاد کم سروصدا ارزیابی شده که امکان پرورش آن ها در زمینی با ابعاد کوچکتر را نسبت به سایر نژادهای اردک می دهد. البته نژادی با ویژگی های بسیار مشابه با این نژاد تحت نام (Altrheiner Elsterenten) در آلمان وجود دارد. متأسفانه، نژاد اردک زاغی نیز به مانند برخی نژادها از خطر انقراض به دور نمانده است و اکنون تلاش برای نجات آن از خطر انقراض در سطح کشورهای پرورش دهنده این نژاد در جریان است.
-
نژاد ساکسونی (Saxony Duck)
این نژاد به عنوان یک نژاد نسبتاً سنگین وزن در بین نژادهای اردک تخم گذار (وزن بدن بالغ تا 5/3 کیلوگرم) معمولاً تخم های درشتی با رنگ های سفید متمایل به آبی و سبز می گذارد و توان بالای آن برای تولید تخم (تا حدود 250 تخم در سال) و البته طبع آرام و نگهداری آسان در دنیا باعث شهرت آن شده است.
جثه عضلانی همراه با سینه فراخ، شکم پهن و پُر، سر بیضی شکل بزرگ و پوشش بدن روشن و عمدتاً به رنگ های کرم، قهوه ای، خاکستری و سفید جزو ویژگی های ظاهری بارز در این نژاد است. این نژاد نیز مثل اکثر نژادهای معروف اردک تخمگذار، توان جستجوی حشرات و خوراک بالایی دارد که علاوه بر خودکفایی نسبی در غذا، به کمک به کنترل آفات و حشرات در مزرعه کمک می کند. این نژاد در کنار تولید تخم بسیار خوب، تولید گوشت مناسب و راضی کننده ای دارد که آن را به نژادهای دو کاربردی نزدیک می کند.
-
نژاد کایوگا (Cayuga Duck)
این نژاد از بقیه نژادهای شاخص اردک تخم گذار تعداد تخم کمتری در سال تولید می کند (100 تا 150 تخم در سال) که معمولاً به رنگ متمایل به خاکستری تا خاکستری یکدست هستند. نکته جالب توجه این است که حتی تخم های ذغالی و متمایل به سیاه نیز توسط این نژاد تولید می شود. علاوه بر آن، این نژاد به رنگ خاص و زیبای پوشش بدن شهره عام و خاص است. رنگ پرهای این نژاد سیاه رنگ با درخشش ویژه و رنگین کمانی است که البته با افزایش سن به سمت محو شدن یا سفید شدن می رود. این نژاد از کشور آمریکا ریشه گرفته است و نام آن از قبیله سرخ پوست بومی منطقه دریاچه فینگر گرفته شده است. این نژاد تولید گوشت خوبی نیز دارد و حتی تا قرن نوزدهم میلادی نژاد اصلی تولید گوشت اردک در کشور ایالات متحده آمریکا بوده است. البته نژاد کایوگا یک نژاد متوسط جثه با وزن حداکثر 6/3 کیلوگرم در نرها است.
-
نژاد سیلور اپل یارد (Silver Appleyard)
این نژاد نیز یک نژاد معروف انگلیسی است که برای اهداف دومنظوره (گوشت و تخم) توسعه یافت، اما با توجه به تولید بالای تخم (200 تا 270 تخم در سال)، می توان این نژاد را بین نژادهای برتر تخم گذار نیز قرار داد. اردک های این نژاد دارای بدنی اصطلاحاً توپُر و سینه ای پهن و فراخ هستند که در شرایط مناسب، تا هفته نهم پرورش رشدی با سرعت مناسب داشته و به وزن 3 کیلوگرم می رسند. اردک های نژاد سیلور اپل یارد وزن نهایی حدوداً 7/2 تا 7/3 کیلوگرم خواهند داشت که آن ها را به یک نژاد مناسب از لحاظ تولید گوشت نیز تبدیل نموده است. الگوی رنگ بدن این نژاد نیز مانند برخی نژادهای دیگر شبیه به اردک وحشی یا مرغابی است که البته کمی روشن تر از آن ها هستند. منقارهای اردک های این نژاد معمولاً به رنگ زرد یا نارنجی با یک لکه سیاه رنگ در نوک منقار هستند.
علاوه بر این نژادها، نژادهای پکنی و موسکوی را نیز باید مدنظر قرار داد که دو نژاد مناسب دو کاربردی هستند و برای تولید تخم نیز نژادهای مناسبی هستند. اردک های نژاد موسکوی (Muscovy Duck) عمدتاً به وسیله وجود زوائدی مشابه با بوقلمون در سر و صورت به راحتی قابل شناسایی هستند. با اینکه اردک های ماده این نژاد تخم های درشتی در تعداد بالا می گذارد و توان تحمل دامنه دمایی متنوع و شرایط اقلیمی سخت را دارد اما به دلیل داشتن توانایی پرواز، احتمال بروز سختی هایی در جمع آوری تخم آنها وجود دارد.
در مورد نژاد پکین یا پکنی (Pekin Duck) نیز مهم است علاقه مندان به پرورش اردک تخمگذار بدانند که این نژاد دارای خلق و خوی مناسب برای نگهداری راحت است، با وجود کیفیت و کمیت بالای گوشت تولیدی توان تولید حدود 200 تخم در سال را دارند. گرچه تخم های تولید شده توسط این نژاد دارای پوشش بدن یکدست سفید به درشتی تخم های نژاد موسکووی نیستند؛ اما جزو درشت ترین تخم های تولید شده در بین نژادهای مختلف اردک هستند.
معمولاً نژادهای مناسب برای تولید تخم، حداقل بین 150 تا 300 تخم در سال تولید می کنند. نژادهای دورگه یا هیبرید نیز وجود دارند که از دورگه گیری بین نژادهای برتر جهت بهبود تولید تخم به وجود می آیند. به عنوان مثال، نژاد هیبرید "گلدن 300" یا "طلایی 300" به عنوان یک نژاد هیبرید جدید و موفق شناخته شده است که علاوه بر تولید تخم مرغ های بیشتر و درشت تر و داشتن باروری بهتر، نسبت به نژادهایی مانند کمپبل دارای خلق و خوی مناسب تری برای پرورش هستند. هم اکنون نیز بهبود ویژگی های نژادهای هیبرید و به خصوص ویژگی های تولیدی و عملکردی این نژادها در سطح جهان در حال ادامه و توسعه است.
نکات مهم پرورش اردک تخمگذار
نکته دیگر این است که برخی از تولیدکنندگان که عمدتاً تولیدکنندگان سنتی و غیرصنعتی هستند ترکیبی از اردک های ماده نژادهای مختلف را جهت تولید تخم نگهداری می کنند تا سبدی از تخم مرغ های رنگارنگ را جهت ایجاد جذابیت برای مصرف کنندگان عرضه کنند. البته این موضوع برای فارم های صنعتی به دلیل از بین بردن یکنواختی (به دلیل تفاوت های بین نژادها)، در امر مدیریت یکپارچه فارم مشکل زا است؛ مگر اینکه اردک های چند نژاد به طور مجزا از هم قابل نگهداری باشند و تخم های تولیدی بعد از خروج از فارم و قبل بسته بندی به شکل ترکیبی از تخم های نژادهای مختلف با رنگ های متفاوت برای هر بسته آماده شوند.
البته فارم های نیمه صنعتی و صنعتی امکان انتخاب از بین نژادهای تولیدکننده تخم مرغ چند رنگ مانند نژاد آنکُنا یا نژاد زاغی را نیز دارند تا تخم مرغ های تولیدی از یک نژاد را بدون بهم خوردن یکنواختی گله به شکل چند رنگ به بازار عرضه کنند. اگر در کنار آن شرایط تولید ارگانیک و اخذ تأییدیه های معتبر برای آن نیز فراهم شود، می تواند به بازارپسندی و فروش بیشتر محصولات منجر شود.
جمع بندی پایانی
با توجه به وجود نژادهای متنوع، امکانات و خدمات لازم برای نگهداری، تغذیه و پرورش و اختصاصات موردنیاز هر نژاد، و همچنین با توجه به نیاز به تجهیزات مرغداری و خدمات مناسب برای تولید، جمع آوری و بسته بندی بازارپسند و ارسال محصول به سمت مصرف کنندگان به طوری که به سهولت و با قیمت مناسب به مصرف کنندگان برسد، اپلیکیشن و وب سايت مرغابی، امکان بررسی و مقایسه جامع و آسان بین اکثریت یا همه گزینه های موجود را در اختیار فعالین عرصه تولید محصولات گله های اردک تخم گذار یا دومنظوره (گوشت و تخم) قرار می دهد تا بهترین نتیجه ممکن برای آن ها فراهم شود.
