تاریخچه و اهمیت و نکات مهمی درباره نعل و نعل بندی

نعل بندی یک کار سخت و تخصصی است که نیازمند به آگاهی و توانایی در امور مختلفی دارد. یک نعل بند حرفه ای که در مراقبت از پاها و سُم های اسب ها تخصص دارد، از آناتومی و نیازهای فیزیولوژیک پاها و سُم های اسب ها آگاهی بسیار خوبی دارد. نعل بند حرفه ای علاوه بر اصلاح سُم ها و انجام امور نعل بندی برای اسب ها، آسیب ها و ناهنجاری های سُم اسب ها را مدیریت نموده، شکستگی های احتمالی در سُم ها را رفع نموده و اصلاحات لازم را در نعل اسب ها انجام می دهد. یک نعل بند حرفه ای با وجود سختی کار خود، برای حفظ سلامت پاهای اسب و آسایش اسب در هنگام راه رفتن و فعالیت هر کاری که لازم باشد را انجام می دهد که البته برخی مواقع نیازمند همکاری با دامپزشک نیز است.

از نظر تاریخی، استفاده از نعل از زمانی رایج و لازم شد که اسب ها اهلی شدند و در اموری مانند حمل و نقل و کار مزرعه مورداستفاده قرار گرفتند. به دلیل فشار بالایی که انجام این امور بر پاها و سُم های اسب ها وارد می کرد، نیاز به حفاظت روزانه سُم ها در برابر فشار و ضربات ناشی از کار پیش آمد و استفاده از نعل برای اسب ها روز به روز بیشتر رایج شد. مستندات تاریخی نشان داده است که اولین اقدامات برای حفاظت از سُم اسب ها در دوران باستان و در آسیا آغاز شده است که در آن هنگام سُم اسب ها برای حفاظت از سایش و اهداف درمانی در پوست خام و یا چرم و سایر مواد مشابه پیچیده می شد. در روم باستان نیز برای محافظت از پاهای اسب های کشنده ارابه ها از وسیله ای چرمی یا آهنی با نام صندل اسبی (هیپو صندل) استفاده می شد. گرچه در مورد منشأ اولیه نعل میخکوب شده به سُم اسب ها همچنان اجماع نظر وجود ندارد؛ اما برخی منابع مشاهده اولین اسناد تصویری آن را به مقبره های رومی ۴۰۰ سال قبل از میلاد مسیح در منطقه ای در شمال شهر رم نسبت داده اند.

تا ۱۰۰۰ سال بعد از میلاد مسیح، بیشتر نعل های فلزی از یک آلیاژ سبک برنزی ساخته می شدند و با شش میخ به سُم اسب متصل می شدند که البته شکل نعل ها و تعداد سوراخ میخ در آنها در مناطق مختلف تفاوت داشت. به تدریج و با در دسترس قرار گرفتن آهن به شکل آسان تر و ارزان تر بود که نعل های آهنی رایج شد و در دوران جنگ های صلیبی با وجود ارزش بالای آهن نعل های آهنی کاملاً رایج بودند و حتی به عنوان سکه برای پرداخت مالیات نیز استفاده می شدند. روند افزایش رواج نعل در سطح جهان ادامه یافت اما در قرن نوزدم و با اختراع دستگاه های تولید صنعتی نعل به تعداد ۶۰ عدد در ساعت بود که دیگر نعل برای اسب ها به وفور در دسترس قرار گرفت.

امروزه گرچه استفاده از اسب ها برای حمل و نقل و کشاورزی و سایر کارهای سخت بسیار محدود شده است، اما استفاده از اسب ها برای اهداف ورزشی، حرکت آنها بر روی زمین های سفت و آسفالته و محدود شدن محل نگهداری اسب به یک غرفه انفرادی که ممکن است منجر به تماس سُم ها با اوره موجود در ادرار اسب ها را به دنبال داشته و بافت سُم (عمدتاً حاوی کراتین) به وسیله آن تضعیف گردد (البته نعل جلوی آسیب ناشی از آمونیاک را نمی گیرد، اما از سایش بیشتر آن جلوگیری می کند)؛ بنابراین، همچنان استفاده از نعل را برای اسب ها معقول و منطقی به نظر می رسد. البته امروزه موارد دیگری نیز استفاده از نعل را برای اسب ها همچنان معقول می نمایند که شامل موارد زیر است:

• کمتر راه رفتن اسب ها بر روی سطوح طبیعی گسترده و عدم ساییده شدم یکنواخت سُم ها و عدم ضخیم شدن کف پاها در اثر فعالیت مداوم سُم ها که منجر به نیاز به اصلاح و سوهان زدن سُم ها را افزایش داده و سُم ها به دلیل نرم تر و شکننده تر شدن نسبت به شرایط قدیم نیازمند نگهداری و مراقبت بیشتر شده اند.

• برای اسب هایی که در زمین های یخزده و سفت در مناطق سردسیر زندگی می کنند نیز نیاز به نعل همچنان وجود دارد

• گاهی اوقات رژیم غذایی به درستی تنظیم نشده و به مشکلات اضافی در پاها و سُم ها منجر می شود که نیازمند مراقبت بیشتر از سُم ها است

• خاک های نرم تر، سنگین تر و مراتع مرطوب سُم ها را نرم نموده و مستعد مشکلاتی مانند ایجاد شکاف و ترک می کند

• شرکت در مسابقات حرفه ای و رویدادهای نمایشی حرفه ای و تمرینات گسترده ورزشی باعث ایجاد ضربات و تنش ها در پاها و سُم ها شده و نعل های مناسب برای هر رشته حرفه ای یا کاهش تنش در سُم ها طراحی شده و بکار می روند.

با توجه به مواردی که گفته شد، نعل بندی به شکل درست و حرفه ای می تواند کمک کند که اسب ها با حفظ آسایش و سلامت آنها، فعالیت های حرفه ای خود را با موفقیت بیشتری انجام دهند و استفاده از نعل و روش نعل بندی درست توسط یک نعل بند حرفه ای بسیار مثمر ثمر واقع می شود.

روش ها و الزامات انجام نعل بندی در اسب ها

امروزه هدف نهایی از نعل بندی در اسب ها فراهم نمودن تعادل مناسب در پاهای اسب ها است، به طوری که به آنها اجازه دهد که به مدت طولانی بدون ساییدگی بیش از حد و با حفظ شکل سُم به فعالیت بپردازند. استفاده از نعل در اسب ها می تواند به دلیل وجود شیارهای اطراف سطح نعل به چسبندگی ایمن کف پاها به سطوح کمک نموده و از لغزش اسب ها و خطرات ناشی از آن جلوگیری کند. همچنین نعل های مخصوصی برای کمک به اسب های دارای مشکل و آسیب در سُم و ضعف ساختار سُم نیز وجود دارند.

قبل از نعل بندی باید اسب را مانند فرایند سوارشدن به تریلر حمل اسب برای این کار نیز آماده نمود. لازم نیست که جلسات عادت دادن اسب به نعل بندی بیش از حد وقت گیر باشد، اما لازم است که آنها به خوبی برای انجام این کار آماده شوند. فرایند نعل بندی یک سری سلسله مراتب دارد که اسب باید در طی انجام آنها مقید شده و به حالت نسبتاً ثابتی برای مدت زمان طولانی باقی بماند. اسب باید آموزش ببیند که به راحتی پاهای خود را بلند کرده و در حالت مناسب برای اصلاح سُم و نصب نعل باقی بماند. البته فرد نعل بند مجرب نیز سرعت مناسب را در کار خود لحاظ می کند؛ اما باید به اسب آموزش داده شود که حساسیت کمتری نسبت به بلندکردن و نگه داشتن پاها نشان دهد تا بتوان نزدیک پاهای اسب ایستاد و آنها را روی زانو یا ران پای خود نگه داشت. می توان از یک فرد متخصص و مجرب در نعل بندی برای آماده سازی اسب (به خصوص برای اولین تجربه نعل بندی) مشورت گرفت تا اسب برای فرایند نعل بندی به خوبی از قبل آماده باشد و این فرایند بدون مشکل و به راحتی انجام شود.

نعل بندی اصولاً به دو روش نعل بندی سرد و نعل بندی گرم انجام می شود.

• نعل بندی روش گرم

  در این روش بعد از برداشتن نعل قدیمی، سُم به طرز ماهرانه ای تراش داده می شود و دوباره متعادل می شود. سپس، نعل جدید انتخاب شده و از نظر تناسب با سم مورد بررسی قرار می گیرد. در ادامه، نعل انتخاب شده گداخته شده و به شکل صحیح و مناسب برای سُم اسب روی سندان چکش کاری می شود. این فرایند می تواند با چندین بار گداختن و چکش کاری مجدد انجام شود تا به متناسب ترین شکل ممکن درآید. برای به دست آوردن تناسب کامل نعل با سُم، نعل را به آرامی روی سُم قرار داده و بررسی می شود که مناسب است یا نه و در انتها نعل داغ چند ثانیه روی کف سُم قرار می گیرد که قسمتی از بخش های غیرحساس سم را سوزانده و سر جای خود قرار می گیرد. البته بعد از این کار نیز مجدداً قبل از زدن میخ های نعل می توان نعل را با چکش و سندان اصلاح نمود تا دقیقاً در کف سُم اسب قرار گیرد و در انتها، بعد از قراردادن نعل در آب و خنک نمودن آن، روی کف سُم اسب قرار گرفته به طور نهایی با میخ نصب می شود.

• نعل بندی روش سرد

  در این روش نیز پس از برداشتن نعل قدیمی از روی کف سُم، به طرز ماهرانه ای کف سم شکل داده و آماده می شود تا نعل جدید با اندازه و شکل مناسب نصب شود. در این روش به دلیل آسان نبودن تنظیم نعل سرد و غیرگداخته با کف سُم، مهارت خاصی برای تطبیق نعل با سُم نیاز است. زیرا انتخاب نعل مناسب برای سُم اسب یک بار انجام شده و آن نعل با تغییرات اندک نسبت به روش گرم بر روی کف سُم میخکوب می شود.

نعل های مورداستفاده برای اسب ها تنها یک نوع را شامل نمی شود و تنوع بالایی در نعل اسب وجود دارد. به عنوان مثال، برای رشته های خاص ورزشی یا کمک به اسب های دارای بیماری و ضعف های ساختاری خاص نعل های ویژه ای وجود دارند. امروزه حداقل 20 نوع مختلف از نعل های تخصصی برای اسب ها وجود دارند برخی از آنها در ادامه به اختصار معرفی خواهند شد.

• نعل معمولی ساده که رایج ترین نوع نعل اسب در جهان است که حفاظت و حمایت لازم را برای سُم اکثر اسب ها فراهم نموده و معمولاً فولادی هستند
• نعل های لبه دار یا ریم (Rim) که مشابه نعل های فولادی عادی هستند؛ اما یک شیار عمیق در وسط آنها قرار دارد که آن را برای ورزش های دارای چرخش های سریع مانند مسابقات پرش مناسب می کند.
• نعل مخصوص عارضه لمینیت (Heart Bar Shoe) که بخش مرکزی کف سم (بخش قلبی شکل وسط کف سُم) را می پوشاند
• نعل تخم مرغی شکل (Egg Bar Shoe) که با شکل تخم مرغی خود باعث افزایش سطح شده و تحمل پاشنه پا را به فشار سطح زمین افزایش می دهد و برای عارضه ناویکولار در اسب ها استفاده می شود
• نعل های درمانی دیگر که فشار را بر روی بخش های خاصی از سُم مانند نوک سُم یا بخش هایی از پاشنه پا کاهش می دهند تا فرایند درمان و بهبودی تسریع شود
• نعل های مسابقه ای که از جنس آلومینیوم ساخته شده و نسبت به نعل های عادی سبک تر هستند
• نعل های مخصوص ورزش چوگان که جهت این ورزش ساخته شده اند و ایمنی و راحتی لازم را برای این ورزش در اسب ها ایجاد می کنند

باید توجه نمود که نعل زدن به سُم اسب فرایند دردناکی برای اسب نیست و اگر اسب بعد از نعل زدن دچار لنگش شد می تواند ناشی از مشکلی مانند نزدیک بودن یکی از میخ های نعل به ساختار حس کننده درد در سم باشد که با اصلاح توسط نعل بند رفع می شود. همچنین، سُم برخی از اسب ها دچار ترک خوردگی می شود که می تواند به دلیل جیره غذایی یا عوامل دیگری مانند شرایط و ساختار زمین محل حرکت روزانه اسب باشد. به همین جهت است که در برخی موارد مکمل هایی مانند مکمل بیوتین برای این اسب ها تجویز می شود که می تواند به رشد و تقویت ساختار سُم کمک شایان توجهی نماید. استفاده از روغن مخصوص سُم نیز می تواند کمک زیادی به رفع ترک خوردگی های سُم کند. زیرا هنگامی که تعادل رطوبت سُم به هم می خورد، می تواند منجر به ایجاد ترک در سُم ها شود و استفاده روزانه از روغن سُم بر روی دیواره سُم ها باعث حفظ تعادل رطوبت سُم و جلوگیری از ترک خوردن سُم ها می شود. پس در صورت مشاهده ترک بر روی سُم می توان از دامپزشک جهت تجویز ترکیب یا مکمل مناسب کمک گرفت.

هر اسب به طور معمول بین ۵ تا ۸ هفته یکبار نیاز به بازدید توسط نعل بند دارد که البته با توجه به نیازهای خاص هر اسب و سرعت رشد سُم های آن این فاصله زمانی قابل برنامه ریزی با فرد نعل بند است. دیواره سُم هر اسب حدود شش دهم تا نه دهم سانتیمتر در ماه (در برخی منابع حدود یک و دو دهم سانتیمتر در طول شش هفته ذکر شده) رشد می کند و سرعت رشد سم در اسب ها می تواند متغیر باشد که تعیین کننده زمان های بازدید و اصلاح سُم و نعل اسب ها است. اگر به سُم ها اجازه داده شود که رشد بیش از حد داشته و اصلاح نشوند، می تواند منجر به معضلات جدی در سُم ها مانند بیماری برفک یا خط سفید در سُم شود.

اصولاً تشخیص مشکلات کوچک در تعادل سُم اسب ها در حین حرکت اسب دشوار است؛ اما به مرور زمان عدم تعادل باعث اعوجاج یا ترک در نمای دیواره سم (کپسول سُم) می شود که با مشاهده سُم از زوایای مختلف قابل تشخیص است. این ناهنجاری ها که باید با نعل بند متخصص جهت رفع آنها تماس گرفت شامل موارد زیر است:

• ترک های عمودی در نوک سُم که ناشی از عدم تعادل یا فشار بیش از حد به دیواره سُم در آن نقطه است

• حلقه های رشد سُم (خطوط افقی ظریفی که در دیواره سم دیده می شوند) باید به طور مساوی و موازی با نوار کرونر (نوار محل اتصال بخش کراتینی سُم به پای اسب) قرار گیرند و وقتی یک قسمت از پا وزن بیشتری نسبت به بقیه نقاط تحمل می کند، در آن قسمت رشد کندتر و نوار رشد سُم به شکل فشرده تر است. این موضوع باعث می شود که حلقه های رشد در آن نقطه به هم نزدیک تر شوند که نشان از بروز مشکل دارد

• کج شدن ساختار قلبی شکل کف پا که در حالت ایده آل باید کاملا متقارن باشد و ضخامت کافی نیز داشته باشد که در غیر این صورت نشان از مشکلی در سُم است

• هرگونه مشکل در قسمت پاشنه سُم که باعث عدم تعادل و مشکلات بعدی در پاشنه سُم شود نیز باید مورد بررسی قرار گیرد

اصولاً علاوه بر نعل بندی باید با نعل بند خود برای اصلاح سُم نیز هماهنگ بود که در اسب های دارای نعل یا بدون نعل یک فرایند ضروری است؛ بنابراین، اگر حتی نعل اسب کهنه نباشد و نیاز به تعمیر یا تعویض نیز نداشته باشد، باز هم به دلیل اینکه از سایش سُم جلوگیری می کنند، باید مراقب بلند شدن بیش از حد سُم بود و در صورت نیاز نسبت به اصلاح سُم و نصب مجدد نعل اقدام نمود.

همچنین باید دقت شود که اگر نعل شل شود یا گشاد باشد ممکن است که کنده شود و یا باعث شکستن بخشی از دیواره سُم شود. ممکن است که در برخی از مواقع سال که اسب کمتر مورداستفاده قرار می گیرد از نعل برای اسب استفاده نشود که در این زمان نیز اصلاح مناسب سُم ها را نباید مورد غفلت قرار داد. روش اصلاح سُم اسب های بدون نعل می تواند متفاوت باشد که نعل بند حرفه ای، مجرب و متخصص بر اساس شرایط اسب این اصلاح را می تواند انجام دهد.

بسیاری از ریزه کاری های نعل بندی و اصلاح سُم اسب به دلیل گستردگی و تنوع، قابل ذکر در این مجال نیست. اما مشاهده می شود که کار نعل بندی و اصلاح سُم اسب می تواند چقدر حساس، تخصصی و پیچیده باشد که نشان از اهمیت تجربه و تخصص در این حرفه دارد. انتخاب نعل و وسایل نعل بندی و فرد نعل بند متخصص برای حفاظت از پاها و سُم اسب ضروری است تا بهترین سلامت، عملکرد و آسایش را برای اسب فراهم نماید. به همین دلیل است که باید بررسی و مقایسه تاحدامکان دقیق و کاملی در بین تمامی گزینه ها انجام شود تا بهترین انتخاب ممکن صورت گیرد. اپلیکیشن و وب سایت مرغابی امکان مقایسه جامع بین تأمین کنندگان ابزار لازم برای اصلاح سُم و نعلبندی را در کنار معرفی نعل بندان حرفه ای و باسابقه در سطح کشور فراهم نموده است تا به راحتی بتوان بین تمامی آنها بررسی و مقایسه لازم انجام شود. از طرف دیگر، خدمات مشاوره ای نیز جهت اطمینان از حصول بهترین نتیجه توسط اپلیکیشن و وب سایت مرغابی فراهم شده است.