پرمصرف ترین داروهای خوراکی صنعت طیور در ایران

بدیهی است برای آنکه بدانیم کدام داروها در زمره داروهای پرمصرف در صنعت طیور کشور به شمار می روند، باید ابتدا جمعیت طیور کشور و میزان و نوع بیماری های درگیرکننده آنها را دانست. وب سایت و اپلیکیشن مرغابی مفتخر است که علاوه بر معرفی طیف گسترده ای از محصولات جهت بررسی، مقایسه و انتخاب، بر فعالیت های علمی و آموزشی هم تأکید بسیار دارد؛ لذا این مجموعه مقالات در همین راستا تقدیم همه همکاران و علاقه مندان به این صنعت می شود.

بر اساس آمار انتشاریافته از سازمان آمار کشور تا مردادماه سال ۱۳۹۹ تعداد ۲۰۵۲۰ فارم پرورش جوجه گوشتی در کشور وجود داشته است که از این تعداد ۱۶۴۵۲ واحد مرغداری فعال و ۴۰۶۸ واحد غیرفعال است. همچنین، در مرغداری های پرورش مرغ گوشتی، استان های مازندران، اصفهان و خراسان رضوی بیشترین تعداد مرغداری را در بین سایر استان های کشور به خود اختصاص داده اند.

شایع ترین بیمارهای طیور در کشور:

پرورش متراکم طیور آن ها را مستعد درگیری با بیماری های متفاوتی کرده است. در این بین، علاوه بر بیماری های متابولیک از جمله سندروم مرگ ناگهانی و آسیت، اغلب بیماری های ویروسی و در مرحله بعد بیماری های باکتریایی در فارم های کشور تلفات سنگین می گیرند. طبیعی است که داروهای مورداستفاده برای درمان یا پیشگیری از این بیمارها بیشترین میزان مصرف را در فارم های پرورش طیور داشته باشند. در این مقاله سعی شده است که توضیحی مختصر در مورد دارو داده شده و سپس به بررسی بیشترین داروهای مورداستفاده در این صنعت پرداخته شود. لازم به ذکر است که تغذیه مناسب با انواع مکمل و کنسانتره های به روز و فرموله شده با آخرین تکنولوژی های موجود در امر میکس و استفاده از بهترین و شناخته شده ترین برند-های تولید مواد اولیه در جهان توسط شرکت های معرفی شده در وب سایت و اپلیکیشن مرغابی، بدون شک در کاهش درگیری یا تلفات به مرغداران عزیز کمک خواهد نمود.

دارو چیست؟

دارو در دانش پزشکی به هر ماده ای گفته می شود که برای درمان، تسکین علائم، تشخیص بیماری یا پیشگیری از آن به کار می رود و بر ساختار سلولی، بافتی، بدنی و یا کارکرد جاندار تأثیر می گذارد که پس از ورود به بدن عملکرد های بدنی را تصحیح می کند. به تعریفی دیگر، دارو ماده ای است که با اثر خاصی در داخل، خارج یا دیواره سلولی باعث شروع یا مهار عملکرد خاصی شده و قدرت تأثیر دارو با میزان تعامل ارتباط مستقیم دارد. البته داروهایی که اثر موضعی دارند مانند ضد اسیدها و ضدعفونی کننده های موضعی و مواد حاجب در رادیولوژی در این دسته قرار نمی گیرند. دارو ممکن است یا منشأ گیاهی یا حیوانی داشته و یا اینکه به طور مصنوعی تهیه شود. داروهای شیمیایی به طور معمول در آزمایشگاه و به دست داروسازان و گاهی سایر دانشمندان ابداع شده و پس از تحقیقات لازمه و تأیید مراجع رسمی به تولید انبوه می رسند.

مصرف دارو امکان دارد که به صورت خوراکی (قرص و شربت)، یا پماد و قطره یا استنشاقی (از راه تنفس) یا تزریقی باشد که در چهار صورت معدنی، حیوانی، گیاهی یا شیمیایی وجود دارند و از داروخانه ها قابل تهیه هستند.

داروها باید در شرایط مناسب خود نگهداری شوند و داشتن تاریخ تولید و انقضا الزامی است. نحوه مصرف دارو و دوز مصرفی در نسخه ارائه شده توسط پزشک معالج ذکر شده است. برخی داروهای ساختنی که با نام داروهای جالینوسی نیز عنوان می شوند، در داروخانه با توجه به نسخه پزشک و از ترکیب چند ماده دارویی مختلف تهیه می شوند.

انواع داروها کدام اند؟

روش های مختلفی برای دسته بندی داروها وجود دارد که یکی از رایج ترین آنها روش مارتین دل نام دارد. در این روش داروها به حدود ۵۴ گروه دارویی تقسیم بندی می شوند.

پرمصرف ترین داروها در کشور کدام اند؟

از آنجا که شایع ترین بیماریها بیماری های ویروسی و سپس بیمارهای با عامل باکتریایی هستند، در اینجا به بررسی داروهای مورداستفاده برای این بیماری ها خواهیم پرداخت. بیماری های ویروسی از آنجا که عامل ویروسی دارند داروهای آنتی بیوتیکی روی آن تأثیری ندارند. اما چون این بیماری ها اغلب با عفونت های ثانویه همراه هستند لذا در دوره پس از درگیری از آنتی بیوتیک های وسیع طیف استفاده می شود.

آنتی بیوتیک چیست؟

آنتی بیوتیک ها دسته ای از داروها هستند که برای پیشگیری یا درمان عفونت های باکتریایی مورداستفاده قرار می گیرند. پرنده ها و طیور مختلف معمولاً بیشتر درگیر بیماری های میکروبی و باکتریایی می شوند. این نوع بیماری ها را می توان با استفاده از آنتی بیوتیک ها درمان کرد. اما آنتی بیوتیک درمانی اصول خاصی دارد. متأسفانه در سال های اخیر به دلیل استفاده متعدد از آنتی بیوتیک در درمان بیماری های مختلف، برخی از باکتری ها نسبت به آنتی بیوتیک های متداول همچون تتراسایکلین مقاوم شده اند.

این نوع از داروها برای درمان باکتری های ایجادکننده عفونت و از بین بردن گروه وسیعی از سایر باکتری ها و میکروارگانیسم ها به کار می روند. آنتی بیوتیک ها مانع از ازدیاد و تکثیر باکتری ها شده و بدین ترتیب می توان بیماری مربوطه در پرنده را کنترل کرد. آنتی بیوتیک های گوناگونی برای درمان بیماری ها در طیور موجود هستند. اینکه کدام یک از آنها مؤثر است باید با نظر دامپزشک متخصص انتخاب شود.

پرمصرف ترین آنتی بیوتیک ها:

• انروفلوکساسین:

  انروفلوکساسین دارویی از نسل سوم فلوروکینولون ها است که در سالیان اخیر مصرف آن در دامپزشکی برای درمان بیماری ها گسترش زیادی پیدا کرده است. اساس عملکرد آن ممانعت از عملکرد و فعالیت آنزیم DNA ژیراز در باکتری ها بوده و به شکل مؤثری در مقابل طیف وسیعی از میکروارگانیسم های بیماری زا مؤثر است. میزان حداقل غلظت مؤثر این دارو در برابر اکثر میکروارگانیسم های بیماری زا (که در دامپزشکی بیشتر مطرح هستند) نظیر E.coli، سالمونلا، پاستورلا، استافیلوکوک، استرپتوکوک و مایکوپلاسماها، پایین است و لذا به دلیل این ویژگی و فارماکوکینتیک خاص دارو سطح مؤثری از غلظت دارو به سرعت ایجاد می شود. به بیان دیگر، بعد از تجویز، دارو سریعاً جذب شده و در مدت زمان کوتاهی غلظت آن در سرم، مایعات بافتی بافت پستان و بافت عضلانی و متعاقب آن در کبد، ریه ها، کلیه ها و قلب به حد درمانی مورد انتظار می رسد.

  انروفلوکساسین یک آنتی بیوتیک وسیع الطیف است که با مهـار آنزیم DNA gyrase و در نتیجه از بین بردن باکتری بیماری زا، اثر خود را ایجاد می کند. سرعت جذب این دارو از طریق مصرف خوراکی تقریباً بالا است و در بافت های مختلف به سرعت منتشر می شود.

• کلستین:

  کلیستین دارای فعالیت باکتریسیدی است و روی اکثر باسیلهای گرم منفی مؤثر است. کلیستین پلی کاتیونی است و در همین نواحی با غشای خارجی باکتری وارد واکنش می شود و یون های موجود در لیپو پلی ساکارید باکتری ها را جابجا می کند، نواحی هیدروفیل/هیدروفوب با غشای سیتوپلاسمی مانند یک ضدعفونی عمل می کند و موجب حل شدن غشا در فاز آبی می شود و در نهایت باعث لیز شدن و مرگ باکتری حتی در محیط های خنثی می گردد.

• فوزباگ:

  آنتی بیوتیک فوزباگ، آنتی بیوتیک طیوری منحصر به فردی است که توسط بخش تحقیقات کمپانی بدسون و اختصاصاً برای مصارف دامپزشکی تولید و به دنیا عرضه می گردد. فوزباگ حاوی 25% ماده مؤثره فسفومایسین کلسیم بوده که از مشتقات فسفونیک اسید است و به عنوان یک آنتی بیوتیک وسیع الطیف بر باکتری های گرم منفی و گرم مثبت مؤثر است. فسفومایسین به هیچ یک از گروه های آنتی بیوتیکی رایج تعلق نداشته و نیز دارای کوچک ترین مولکول آنتی بیوتیک شناخته شده است.

  فسفومایسین آنتی بیوتیکی باکتریوسیدال است که از اتصال N – استیل مورامیک اسید به آمینواسید بعدی در زنجیره پلی پپتیدی ممانعت به عمل آورده و در نتیجه از تشکیل دیواره سلولی جلوگیری می کند.

• فلورفنیکل:

  فلورفنیکل یک آنتی بیوتیک سنتتیک وسیع الطیف از گروه فنیکل ها است که بر گروه وسیعی از باکتری های گرم مثبت و گرم منفی مؤثر است. این آنتی بیوتیک، باکتریواستاتیک است و با اتصال به ریبوزوم های باکتری های حساس موجب مهار آنزیم پپتیدیل ترانسفراز گشته، در نتیجه باعث توقف انتقال اسیدهای آمینه به پپتیدهای در حال ساخت می گردد.

  در درمان انواع عفونت های ناشی از باکتری های گرم منفی و گرم مثبت مانند استرپتوکوک ها، استافیلوکوک ها، کلستریدیوم ها، E.Coli، پاستورلا مولتوسیدا و همچنین سالمونلا تیفی موریوم مؤثر است.

• اریترومایسین:

  اریترومایسین از آنتی بیوتیک های ماکرولید بوده و با اتصال قابل برگشت به جزء ریبوزوم 50s از سنتز پروتئین باکتری ها جلوگیری نموده و دارای اثر باکتریواستاتیک است، ولی در غلظت های بالا باکتریسید نیز است. با استفاده خوراکی، از طریق دستگاه گوارش جذب شده و در کلیه بافت ها و مایعات بدن انتشار می یابد. فعالیت ضدمیکروبی اریترومایسین در pH=8 به بیشترین میزان می رسد.

  اریترومایسین جهت درمان بیماری مزمن تنفسی (CRD)، درمان عفونت های تنفسی حساس به اریترومایسین، بیماری های ناشی از باکتری هایی مانند استافیلوکوکوس اورئوس، عفونت کلستریدیایی، اِوی باکتریوم پاراگالیناروم (کوریزای عفونی) و پاستورلا مولتوسیدا و... در طیور مورداستفاده قرار می گیرد.

داروهای خلط آور و کمک کننده به تنفس:

• برونشی مکس:

  برونشی مینت برخلاف سایر محصولات گیاهی حاوی اسانس های روغنی الکلی و اتری، تنها حاوی عصاره طبیعی گیاهان دارویی است و در کنار پایداری بالا، هیچ گونه عارضه جانبی ندارد

• عصاره گیاه اکیناسه:

  با اثر بي نظير تقويت سيستم ايمني كه با مكانيسم افزايش عملكرد فاگوسيت ها، لوكوسيت ها و فيبروبلاست ها و تسريع در تمايز لنفوسيت ها و افزايش قدرت تحرک لوکوسيت های نوتروفيليك و افزايش سنتز اينترفرون ها كه پروتئين هاي ايمني هستند، عليه حملات ويروسي فعال شده مقاومت بدن را به ويژه در برابر عوامل بيماري زاي دستگاه تنفسي افزايش مي دهد و همچنين ترشح ایمونوگلوبولین ها را پس از واكسيناسيون افزايش می دهد. بعلاوه، خواص ضد آلرژي نيز دارد و عوارض احتمالی واكسيناسيون را بدینوسیله کاهش می دهد. اين ماده اثر ضدویروس و باكتري داشته، پس از جذب در بدن از طريق ريه ها دفع شده و در آنجا اثر ضدعفوني كنندگي خود را بر روی دستگاه تنفس بروز می دهد.

• عصاره گیاه توسیلاگو فارفارا:

  دارای اثر قابل توجه محافظت کننده و ترمیم کننده بافت های مخاطی دستگاه تنفسي و رفع كننده علايم نزله اي و همچنين اثرات اشتها آوري، ضد درد، ضدالتهاب، ضد سرفه و خلط آوری است.

• عصاره گیاه اوکالیپتوس:

  با اثر قوی بازکننده بینی و برونش ها و همچنین دارای اثرات خلط آوری، ضد تب، ضدالتهاب، ضد سرفه است. این ماده ضدویروس و باکتری بوده از طریق دستگاه تنفس دفع شده و در عفونت های دستگاه تنفسی اثر باکتریواستاتیکی و باکتریسیدی دارد.

• عصاره گیاه پیمپینلا آنیسوم:

  دارای اثرات ضد درد، ضدالتهاب، ضد سرفه، ضد اسپاسم، ضد احتقان، مدر و خلط آور است.

• برونکوفین:

  برونکوفین یک داروی صددرصد طبیعی است که از مواد مؤثره موجود در اکالیپتوس، رزماری، آویشن باغی و برخی دیگر از گیاهان دارویی تشکیل شده است. اجزاء مختلف این دارو اثرات درمانی یکدیگر را تقویت می کنند. مهم ترین مواد مؤثره در این دارو عبارت اند از: ۱ و ۸ سینئول، کامفن، فنکون و ترپینئول

  مکانیسم اثر: ۱ و ۸-ساینئول جزو مونوترپنوئیدها است و مولکول آن به درون سلول های بدن وارد شده، از طریق مهار مولکول IκBα، از انتقال و عملکرد مولکول مهم NF-κB p65 در سلول جلوگیری می کند. در نتیجه، مسیرهای درون سلولی التهاب قطع می شوند. در سلول های اپیتلیال مژک دار برونش (ciliated cells)، ساینئول دقیقاً از طریق مکانیزم گفته شده موجب کاهش تولید موکوس می شوند که از طریق توقف بیان ژن های موسین (mucin) که در تولید پلی ساکاریدهای موکوس نقش اساسی دارند.

  سینئول با اثر بر روی گابلت سل ها در ریه ترشح موکوس از لایه های موکوسی برونش را کاهش می دهد و با کاهش تولید موکوس راه های هوایی باز شده و تنفس راحت تری شکل می گیرد. ساینئول با تأثیر بر مولکول NF-κB، بیان ژن های سایتوکاین های التهابی مانند TNF-α, IL-1β و IL-6 را متوقف می کند یا کاهش می دهد. سایتوکاین های مذکور، با ارسال سلول های تولیدکننده مولکول های التهابی (مانند ماکروفاژ و نوتروفیل) به محل التهاب، باعث افزایش گرما و درد در آن محل می شوند. ساینئول التهاب، گرما و درد را در ناحیه مذبور کاهش داده و تقریباً به صورت آنی واکنش های گفته شده را متوقف می کند.

  سلول های عصبی در مجاری هوایی مثل بینی و برونش ها نیز موجود هستند و مشخص شده است که آگونیست های گیاهی مانند سینئول کاهش تحریک در راه های هوایی و قطع سرفه را سبب می شود.

  مــواد مؤثره برونکوفین موکولیتیک (اسپکتورانت) بوده، ترشحات را روان می کنند و سبب تسهیل در خروج ترشحات می گردند. خاصیت ضد باکتریایی و ضد قارچی نیز داشته و ضدالتهاب و بازکننده مجاری تنفسی هستند.

  برونکوفین در پیشگیری و درمان بیماری های تنفسی به ویژه برونشیت مورداستفاده قرار می گیرد.